Geëngageerd student zijn, in zekere zin de vervanger van de dienstplicht?!

De titel van deze post doet ongetwijfeld wenkbrauwen fronsen. En toch, laat me uitleggen waarom het wat mij betreft een treffende vergelijking is. Nee, het heeft niets te maken met het ontwikkelen van een defensieve of offensieve ingesteldheid.

De gebeurtenissen op wereldvlak zorgden recent voor een gesprek met mijn vader over de vroegere dienstplicht. Hij keek met weemoed terug naar deze periode in zijn leven. Niet alleen omdat het vrolijkere tijden waren – eind de jaren ’70 was er in Europa niet meteen sprake van echte dreiging op militair vlak, dus de dienstplicht bracht geen gevoel van schrik met zich mee – maar wel omdat deze periode hem veel heeft bijgebracht, en hij er tal van mooie herinneringen heeft aan overgehouden. Het bewijs van het uitvoeren van die dienstplicht is voor hem niet zomaar een blaadje papier, maar vooral een tastbaar souvenir. Eentje die jongeren tegenwoordig elders moeten zoeken.

De basis van deze voor hem geslaagde periode lag in verbondenheid, kameraadschap, het versterken van je zelfstandigheid en de creatie van vele mooie momenten. Dat alles evenwel in een vastgelegd dagschema, opgelegd door defensie. Er waren plichten, en je moest voorzichtig omspringen met je rechten. Al gaf hij toe dat er af en toe wel eens een sprong werd gewaagd. Een beetje spanning en een grap en een grol, het hoorde erbij.

De waarden die mijn vader schetste, zijn wat mij betreft treffend voor een geëngageerde en actieve student. Het studentenleven wordt ongetwijfeld minder gekenmerkt door een vast opgelegd schema, maar de lessen, deadlines, en blok- en examenperiodes bieden toch een houvast om een jaarschema te maken waar je je als student aan houdt voor het welslagen van je studies.

Tegelijk zit daar een groot deel van de kans om je zelfstandigheid uit te bouwen: jij bepaalt wat je waar en wanneer doet. Je plant de studieverplichtingen in, en weet zo wanneer er hoeveel ruimte is voor vrijetijdsbesteding. Kotstudenten zorgen daarnaast ook voor eigen spijs (en drank) en doen (hun deel van) het huishouden op kot. Je leert plannen en keuzes maken. En als er iets misgaat, sta je ook zelf in voor de oplossing of wijzigingen van je plannen.

De vrijheid die je daarnaast als student geniet, geeft de kans om samen met anderen je leven uit te bouwen. Je leert medestudenten kennen – zowel uit je eigen studierichting als uit andere richtingen – en je gaat samen op pad, verbonden door het student-zijn. Onbekenden die je pad kruisen, met wie je fijne momenten kan delen, met wie je kan discussiëren en plannen smeden. Onbekenden die bekenden worden, kameraden voor een studententijd, en soms voor het leven. En dé plek bij uitstek om dit te ervaren, is bij een studentenvereniging of studentenraad, in het geëngageerde studentenleven. Deelnemen aan activiteiten, ze zelf misschien mee organiseren, mee discussiëren… Het verruimt je horizon en geest.

Ik ben blij dat mijn vader zo veel had aan zijn dienstplicht, maar hij moet geen schrik hebben: dat ik geen dienstplicht meer moest uitvoeren, heeft me er niet van weerhouden om dezelfde waarden te mogen ervaren. En dat heb ik te danken aan mijn onvergetelijke studententijd en al het fijns dat ik erin mocht beleven, en de fantastische mensen die ik erin mocht leren kennen. Mijn diploma is ook niet zomaar een blaadje papier – het is zeker en vast een tastbaar souvenir waaraan honderden anekdotes vasthangen over de rijkdom van de studententijd. Want student zijn, is meer dan studeren alleen.